Savitribai Phule Biography(Social Reformer, Poet)
సావిత్రీబాయి ఫూలే ఒక ప్రముఖ భారతీయ సంఘ సంస్కర్త, పరోపకారి, విద్యావేత్త మరియు కవయిత్రి, భారతదేశంలో బ్రిటిష్ పాలనలో స్త్రీలు మరియు దిగువ కులాల ప్రజలకు విద్యను అందించడంలో ఆమె చేసిన కృషి మరియు కృషికి ప్రసిద్ధి చెందింది. జ్యోతిరావు గోవిందరావు ఫూలేతో ఆమెకు బాల్యంలోనే వివాహం జరిగింది. జ్యోతిరావు ఆ తర్వాత సామాజిక కార్యకర్తగా, కుల వ్యతిరేక సంఘ సంస్కర్తగా, ఆలోచనాపరుడిగా, రచయితగా మారారు. అతను సావిత్రీబాయికి చదవడం మరియు వ్రాయడం ఎలాగో నేర్పించాడు, ఆమె కాలంలోని కొద్దిమంది అక్షరాస్యులైన మహిళల్లో ఆమె ఒకరిగా చేసింది. దేశంలోని మొట్టమొదటి మహిళా ఉపాధ్యాయురాలిగా పరిగణించబడుతున్న సావిత్రీబాయి, జ్యోతిరావుతో కలిసి, పూణేలో భిడే వాడాలో బాలికల కోసం స్వదేశీంగా నిర్వహించే మొదటి పాఠశాలను ప్రారంభించారు. ఆమె తన జీవితకాలంలో మొత్తం 18 పాఠశాలలను నిర్మించింది. ఈ జంట మహిళలు మరియు నిమ్న కులాల ప్రజల విద్యతో సహా వివిధ రంగాలలో అవిశ్రాంతంగా పనిచేశారు; స్త్రీల విముక్తి; మరియు లింగ పక్షపాతం, అంటరానితనం మరియు కుల వ్యవస్థ నిర్మూలన. సావిత్రీబాయి ఆడ శిశుహత్యల నివారణకు కృషి చేసింది మరియు బాల్య వివాహాలు మరియు "సతీ ప్రాత"కు వ్యతిరేకంగా పోరాడింది. వితంతువుల హత్యలను అరికట్టడంలో ఆమె చేసిన కృషి 'బల్హత్య ప్రతిబంధక్ గృహ'ను ఏర్పాటు చేసింది. అణగారిన వర్గాల సామాజిక మరియు రాజకీయ హక్కులను పెంపొందించడం కోసం జ్యోతిరావు స్థాపించిన 'సత్యశోధక్ సమాజ్' మహిళా విభాగానికి ఆమె నాయకత్వం వహించారు.
పుట్టినరోజు: జనవరి 3, 1831 (మకరం)
జననం: నైగావ్, బ్రిటిష్ ఇండియా (ప్రస్తుతం మహారాష్ట్రలోని సతారా జిల్లాలో ఉంది)
మరణించిన వయస్సు: 56
జీవిత భాగస్వామి/మాజీ-: జ్యోతిరావ్ ఫూలే
పుట్టిన దేశం: భారతదేశం
మరణించిన తేదీ: మార్చి 10, 1887
బాల్యం & ప్రారంభ జీవితం:
సావిత్రీబాయి ఫూలే జనవరి 3, 1831న బ్రిటిష్ ఇండియాలోని నైగావ్‌లో జన్మించారు. ఈ ప్రదేశం ఇప్పుడు భారతదేశంలోని మహారాష్ట్రలోని సతారా జిల్లాలో భాగం. సావిత్రీబాయి మాలి వర్గానికి చెందిన ఖండోజీ నెవేషే పాటిల్ మరియు అతని భార్య లక్ష్మి వ్యవసాయ కుటుంబానికి పెద్ద కుమార్తె.
ఆనాటి ఆచారం ప్రకారం సావిత్రీబాయికి చిన్నతనంలోనే వివాహం జరిగింది. ఆమె తన సొంత వర్గానికి చెందిన 13 ఏళ్ల జ్యోతిరావు గోవిందరావు ఫూలేతో వివాహం చేసుకున్నప్పుడు ఆమెకు కేవలం 9 సంవత్సరాలు.
ఆ కాలంలో, బ్రాహ్మణులు నిమ్న కులాల వారికి విద్యను నిషేధించారు. జ్యోతిరావుకు కూడా చదువులో తాత్కాలిక అడ్డంకులు ఎదురయ్యాయి. అయినప్పటికీ, అతను స్కాటిష్ మిషనరీ పాఠశాలలో చేరగలిగాడు మరియు ఏడవ తరగతి వరకు చదివాడు. అతను మహారాష్ట్రలో సామాజిక సంస్కరణ ఉద్యమంలో ప్రముఖ వ్యక్తిగా ఎదిగాడు.
వివాహ సమయానికి చదవడం, రాయడం తెలియని సావిత్రిబాయిని జ్యోతిరావు వారి ఇంట్లోనే చదివించారని ప్రభుత్వ రికార్డులు చెబుతున్నాయి. ఆమె తన ప్రాథమిక విద్యను పూర్తి చేసే వరకు అతను ఆమెకు మార్గనిర్దేశం చేశాడు, ఆ తర్వాత ఆమె జ్యోతిరావు స్నేహితులైన కేశవ్ శివరామ్ భావల్కర్ మరియు సఖారామ్ యశ్వంత్ పరంజ్పే ఆధ్వర్యంలోకి వచ్చింది. ఆమె ఉపాధ్యాయ శిక్షణకు సంబంధించిన రెండు కోర్సుల్లో చేరింది, ఒకటి అమెరికన్ మిషనరీ సింథియా ఫర్రార్ నిర్వహిస్తున్న అహ్మద్‌నగర్‌లోని ఒక సంస్థలో మరియు మరొకటి పూణేలోని 'నార్మల్ స్కూల్'లో. ఆమె విద్యాభ్యాసం మరియు శిక్షణ నేపథ్యం చాలామంది ఆమెను మొదటి భారతీయ మహిళా ఉపాధ్యాయురాలు మరియు ప్రధానోపాధ్యాయురాలుగా పరిగణించేలా చేసింది.
కెరీర్:
సావిత్రీబాయి పుణెలోని మహర్వాడలో జ్యోతిరావు యొక్క గురువు, విప్లవ స్త్రీవాద సగుణబాయితో కలిసి బాలికలకు విద్యను అందించడం ప్రారంభించింది. ముగ్గురూ చివరికి భిడే వాడాలో 1848లో మహిళల కోసం తమ సొంత పాఠశాలను ప్రారంభించారు. పాఠశాల పాఠ్యాంశాల్లో సైన్స్, గణితం మరియు సాంఘిక అధ్యయనాలలో సాంప్రదాయ పాశ్చాత్య కోర్సులు ఉన్నాయి.
ఈ జంట అగ్రవర్ణాల ప్రజల నుండి మాత్రమే కాకుండా, నిమ్న కులాలకు చెందిన చాలా మంది నుండి వ్యతిరేకతను ఎదుర్కొన్నారు, ఎవరి అభివృద్ధి కోసం వారు పనిచేస్తున్నారు. ఉదాహరణకు, శూద్ర సమాజానికి వేల సంవత్సరాలుగా "అక్షర విద్య"కు అనుమతి లేదు. ఈ కారణంగానే చాలా మంది శూద్రులు, తరచుగా అగ్రవర్ణాల ప్రజలచే ప్రభావితమై, తమ ప్రజలకు విద్యను అందించడంలో దంపతుల ప్రయత్నాలను వ్యతిరేకించారు మరియు అలాంటి ప్రయత్నాన్ని "చెడు" అని ట్యాగ్ చేశారు.
ఈ జంట 1849లో జోతిరావు తండ్రి ఇంటిని కూడా విడిచిపెట్టవలసి వచ్చింది. బ్రాహ్మణ గ్రంధాలలో దంపతుల అన్వేషణలు పాపంగా పరిగణించబడుతున్నందున, తరువాతి వారు వారిని విడిచిపెట్టమని కోరారు. అతని తండ్రి ఇంటిని విడిచిపెట్టిన తర్వాత, జోతిరావు మరియు సావిత్రీబాయి జోతిరావు స్నేహితుడు ఉస్మాన్ షేక్ ఇంట్లో ఆశ్రయం పొందారు, అక్కడ సావిత్రీబాయి ఉస్మాన్ సోదరి ఫాతిమా బేగం షేక్‌ను కలుసుకుంది. ఫాతిమాకు చదవడం, రాయడం తెలుసు. తన సోదరుడి ప్రోత్సాహంతో ఫాతిమా ఉపాధ్యాయ శిక్షణా కార్యక్రమాన్ని పూర్తి చేసింది. ఆమె సావిత్రీబాయితో పాటు 'నార్మల్ స్కూల్' నుండి పట్టభద్రురాలైంది. దీని తరువాత, ఇద్దరూ 1849లో ఉస్మాన్ ఇంట్లో దళితులు మరియు ఇతర వెనుకబడిన కులాల కోసం ఒక పాఠశాలను ప్రారంభించారు. చాలామంది ఫాతిమాను భారతదేశపు మొదటి ముస్లిం మహిళా ఉపాధ్యాయురాలిగా భావిస్తారు.
1851 చివరి నాటికి, ఫూలే దంపతులు పూణేలో మూడు బాలికల పాఠశాలలను నిర్వహిస్తున్నారు, దాదాపు 150 మంది బాలికలకు బోధిస్తున్నారు. మూడు పాఠశాలల్లోని పాఠ్యప్రణాళిక మరియు బోధనా విధానం రెండూ ప్రభుత్వ పాఠశాలల్లోని వాటి కంటే భిన్నంగా ఉన్నాయి మరియు చాలా మంది మునుపటి వాటితో పోలిస్తే మునుపటి విధానాలు ఉన్నతమైనవిగా భావించారు. అలాంటి ఖ్యాతి ప్రభుత్వ పాఠశాలల్లో చదివే అబ్బాయిల కంటే ఫూలే పాఠశాలలకు హాజరయ్యే బాలికల సంఖ్య చాలా ఎక్కువగా ఉంది.
స్థానిక కమ్యూనిటీ యొక్క సాంప్రదాయిక దృక్పథం అమ్మాయిలు మరియు అట్టడుగు కులాల ప్రజలకు విద్య మరియు సాధికారత కల్పించే జంట మార్గంలో చాలా అడ్డంకులను సృష్టించింది. వారు తరచూ వేధించబడ్డారు, అవమానించబడ్డారు మరియు బెదిరించారు. సావిత్రిబాయి తన పాఠశాలకు వెళుతుండగా రాళ్లు, మట్టి, ఆవు పేడతో ఆమెపై దాడి చేశారు. ఆమెను మాటలతో దూషించారు. అయితే, ఇటువంటి దాడులు, సావిత్రీబాయి యొక్క ప్రయత్నాలను అడ్డుకోలేకపోయాయి, ఆమె పాఠశాలకు అదనపు "చీర" తీసుకువెళ్లడం ప్రారంభించింది.ఈ జంట 1850లలో రెండు ఎడ్యుకేషనల్ ట్రస్ట్‌లను స్థాపించారు: ‘మహర్స్, మాంగ్స్ మరియు ఎట్సెటెరాస్ ఎడ్యుకేషన్‌ను ప్రోత్సహించే సొసైటీ’ మరియు ‘నేటివ్ ఫిమేల్ స్కూల్.’ సావిత్రిబాయి మరియు ఫాతిమా నడుపుతున్న అనేక పాఠశాలలు ఈ ట్రస్టులతో సంబంధం కలిగి ఉన్నాయి. సావిత్రీబాయి మరియు జోతిరావు 18 పాఠశాలలను ప్రారంభించారు.
ఈ జంట గర్భిణీ అత్యాచార బాధితుల కోసం 'బల్హత్య ప్రతిబంధక్ గృహ'ను ఏర్పాటు చేశారు. ఈ మహిళల సురక్షిత ప్రసవానికి శ్రద్ధ వహించడమే కాకుండా, వారి పిల్లలను రక్షించే దిశగా కూడా కేంద్రం పనిచేసింది. సావిత్రీబాయి శిశుహత్యకు వ్యతిరేకంగా నిరసన వ్యక్తం చేసింది మరియు ఆమె 'శిశుహత్యల నివారణకు నిలయం' బ్రాహ్మణ వితంతువుల పిల్లలకు సురక్షితంగా ప్రసవించేలా చేసింది. ఆ పిల్లలను దత్తత తీసుకునేలా నిబంధనలు కూడా ప్రవేశపెట్టారు.
స్త్రీల హక్కులపై అవగాహన కల్పించేందుకు, మహిళా విద్య మరియు సాధికారతకు మార్గదర్శకురాలు అయిన సావిత్రీబాయి 1852లో 'మహిళా సేవా మండల్'ను స్థాపించారు. బాల్య వివాహాలకు వ్యతిరేకంగా పోరాడారు, వితంతువుల శిరోముండనానికి వ్యతిరేకంగా సమ్మె నిర్వహించారు. , వితంతు పునర్వివాహం కోసం వాదించారు మరియు కుల మరియు లింగ పక్షపాతానికి వ్యతిరేకంగా తిరుగుబాటు చేశారు.
జోతిరావు సెప్టెంబరు 24, 1873న పూణేలో ‘సత్యశోధక్ సమాజ్’ పేరుతో సంఘ సంస్కరణ సంఘాన్ని స్థాపించిన తర్వాత, సావిత్రీబాయి సంఘం మహిళా విభాగానికి అధిపతి అయ్యారు. ఆ సంవత్సరం జరిగిన మొదటి ‘సత్యశోధక్’ వివాహం సావిత్రీబాయిచే ప్రారంభించబడింది. ఎలాంటి బ్రాహ్మణ పూజారి లేదా బ్రాహ్మణ ఆచారాలు లేకుండా కట్నం లేని వివాహం జరిగింది. 1890 నవంబరు 28న జోతిరావు మరణించిన తర్వాత సావిత్రీబాయి ‘సమాజ్’ అధ్యక్షురాలయ్యారు.
ఇంతలో, 1875 నాటి మహా కరువు బాధితుల కోసం అవిశ్రాంతంగా కృషి చేయడం, వివిధ ప్రభావిత ప్రాంతాల్లో ఉచిత ఆహారాన్ని పంపిణీ చేయడం మరియు మహారాష్ట్రలో 52 ఉచిత ఫుడ్ హాస్టళ్లను ఏర్పాటు చేయడం వంటివి చూసింది. తరువాత, 1897 డ్రాఫ్ సమయంలో, సావిత్రీబాయి బ్రిటీష్ ప్రభుత్వాన్ని సహాయక చర్యలు చేపట్టమని ఒప్పించారు.
సావిత్రీబాయి గొప్ప మరాఠీ రచయిత్రి మరియు కవయిత్రి. ఆమె పుస్తకాలలో ‘కావ్య ఫూలే’ (1954) మరియు ‘బవన్ కాశీ సుబోధ్ రత్నాకర్’ (1982) ఉన్నాయి.
కుటుంబం & వ్యక్తిగత జీవితం:
సావిత్రీబాయి మరియు జ్యోతిరావులకు సొంత సంతానం లేదు మరియు ఒక బ్రాహ్మణ వితంతువు కుమారుడిని దత్తత తీసుకున్నారు. ఆ బిడ్డకు యశవంతరావు అని పేరు పెట్టారు. వైద్యుడిగా తన ప్రాంతంలో సేవలందించిన యశవంతరావు ‘సత్యశోధక్’ కులాంతర వివాహం చేసుకున్నారు.
ప్రపంచవ్యాప్తంగా మూడో మహమ్మారి బుబోనిక్ ప్లేగు 1897లో నలసోపరా పరిసరాల్లో కనిపించడం ప్రారంభించిన తర్వాత, ప్లేగు సోకిన వారికి చికిత్స చేసేందుకు సావిత్రిబాయి మరియు యశవంతరావు పూణే శివార్లలోని హడప్‌సర్‌లో క్లినిక్‌ని ప్రారంభించారు. పాండురంగ్ బాబాజీ గైక్వాడ్ కుమారుడిని రక్షించే ప్రయత్నంలో సావిత్రీబాయికి వ్యాధి సోకింది. ముండ్వా వెలుపల ఉన్న మహర్ సెటిల్‌మెంట్‌లో ప్లేగు సోకిన తర్వాత ఆమె బాలుడిని తన వీపుపై ఆసుపత్రికి తీసుకెళ్లింది. ఆమె మార్చి 10, 1897న ప్లేగు వ్యాధికి గురై మరణించింది.
వారసత్వం:
ఆమె కోసం 1983లో ‘పూణే సిటీ కార్పొరేషన్’ ఒక స్మారక చిహ్నాన్ని రూపొందించింది. మార్చి 10, 1998న ‘ఇండియా పోస్ట్’ ఆమె గౌరవార్థం ఒక స్టాంపును విడుదల చేసింది. 2015లో ‘యూనివర్సిటీ ఆఫ్ పూణే’ పేరును ‘సావిత్రిబాయి ఫూలే పూణే యూనివర్సిటీ’గా మార్చారు.
ఆమె ముఖ్యంగా దళిత మాంగ్ కులానికి చిహ్నంగా పరిగణించబడుతుంది మరియు ఆమె పేరు బాబాసాహెబ్ అంబేద్కర్ మరియు అన్నాభౌ సాఠే వంటి ప్రముఖ సామాజిక సంస్కర్తల లీగ్‌కి చెందినది. 2018లో ఆమెపై కన్నడ బయోపిక్ తెరకెక్కింది.
(ENGLISH VERSION)
Savitribai Phule was an eminent Indian social reformer, philanthropist, educationist, and poet, noted for her efforts and contributions in educating women and the lower-caste people during the British rule in India. She was married off to Jyotirao Govindrao Phule in childhood. Jyotirao later became a social activist, an anti-caste social reformer, a thinker, and a writer. He taught Savitribai how to read and write, making her one of the few literate women of her time. Considered the first female teacher of the country, Savitribai, along with Jyotirao, began the first indigenously run school for girls in Pune at Bhide Wada. She built a total of 18 such schools in her lifetime. The couple worked relentlessly in various fields, including the education of women and lower-caste people; the emancipation of women; and the eradication of gender bias, untouchability, and the caste system. Savitribai worked toward preventing female infanticide and fought against child marriage and the “sati pratha.” Her effort in preventing the killing of widows made her set up the ‘Balhatya Pratibandhak Griha.’ She headed the women’s section of the ‘Satyashodhak Samaj’ founded by Jyotirao for educating and enhancing the social and political rights of the underprivileged.
Birthday: January 3, 1831 (Capricorn)
Born In: Naigaon, British India (Now In Satara District, Maharashtra)
Died At Age: 56
Spouse/Ex-: Jyotirao Phule
Born Country: India
Died On: March 10, 1887
Childhood & Early Life :
Savitribai Phule was born on January 3, 1831, in Naigaon in British India. The place is now part of the Satara district of Maharashtra, India. Savitribai was the eldest daughter of the farming family of Khandoji Neveshe Patil and his wife, Lakshmi, who belonged to the Mali community.
As was the custom of those days, Savitribai was married off during her childhood. She was just 9 years old when she was married off to a boy of her own community, 13-year-old Jyotirao Govindrao Phule.
In those times, the Brahmins prohibited education of lower-caste people. Jyotirao, too, faced temporary hurdles in educating himself. However, he managed to attend a Scottish missionary school and studied till seventh grade. He grew up to become a prominent figure of the social reform movement in Maharashtra.
Government records suggest that Savitribai, who did not know how to read or write at the time of her marriage, was educated by Jyotirao at their home. He guided her till she completed her primary education, following which she came under the tutelage of Jyotirao’s friends, namely, Keshav Shivram Bhavalkar and Sakharam Yeshwant Paranjpe. She even joined two courses on teacher’s training, one at an institution in Ahmednagar run by American missionary Cynthia Farrar and the other at the ‘Normal School’ in Pune. Her educational and training background led many to consider her the first Indian woman teacher and headmistress.
Career :
Savitribai began educating girls in Maharwada in Pune along with revolutionary feminist Sagunabai, a mentor of Jyotirao. The three eventually launched their own school for women in 1848 at Bhide Wada. The curriculum of the school included conventional western courses in science, math, and social studies.
The couple not only faced opposition from people of the upper castes but also from many belonging to the lower castes, for whose betterment they were working. For instance, the Sudra community was not allowed access to "literate education" for thousands of years. This is the reason many Sudras, often influenced by upper-caste people, opposed the couple’s efforts in educating their people and tagged such endeavour as “evil.”
The couple even had to leave the house of Jotirao’s father in 1849. The latter asked them to leave, as the couple’s pursuits were regarded a sin in the Brahmanical texts. After leaving his father’s house, Jotirao and Savitribai took shelter in Jotirao’s friend Usman Sheikh’s house, where Savitribai met Usman’s sister, Fatima Begum Sheikh. Fatima knew how to read and write. Encouraged by her brother, Fatima completed a teacher’s training program. She graduated from the ‘Normal School’ along with Savitribai. Following this, the two started a school for the Dalits and other backward castes, in Usman’s house in 1849. Many regard Fatima as the first Muslim woman teacher of India.
By late 1851, the Phule couple were operating three girls’ schools in Pune, teaching around 150 girls. Both the curriculum and the teaching procedure in the three schools were different from those in government schools, and many considered procedures applied in the former to be superior compared to the ones in the latter. Such repute resulted in the count of girls attending the Phule schools to be much higher than the boys studying in the government schools.
The conservative attitude of the local community created a lot of obstacles in the couple’s way of educating and empowering girls and the people of the lower castes. They were often harassed, humiliated, and threatened. While traveling to her school, Savitribai was attacked with stones, mud, and cow dung. She was also abused verbally. Such attacks, however, could not deter the efforts of Savitribai, who started carrying an extra “sari” to school.
The couple set up two educational trusts in the 1850s: the ‘Society for Promoting the Education of Mahars, Mangs, and Etceteras’ and the ‘Native Female School.’ Many of the schools run by Savitribai and Fatima were associated with these trusts. Savitribai and Jotirao ended up opening 18 schools.
The couple established the 'Balhatya Pratibandhak Griha,’ a care center for pregnant rape victims. Apart from taking care of the safe delivery of these women, the center also worked toward saving their children. Savitribai protested against infanticide, and her ‘Home for the Prevention of Infanticide’ ensured safe delivery of the children of Brahmin widows. They also introduced provisions for the adoption of those children.
In her pursuit of raising awareness on issues on women’s rights, Savitribai, a pioneer of women’s education and empowerment, established the ‘Mahila Seva Mandal’ in 1852. She fought against child marriage, organized a strike against the practice of shaving the heads of widows, advocated for widow remarriage, and revolted against caste and gender bias.
After Jotirao founded the social reform society named the ‘Satyashodhak Samaj’ in Pune on September 24, 1873, Savitribai became the head of the society’s women's section. The first ‘Satyashodhak’ marriage held that year was initiated by Savitribai. The no-dowry marriage was conducted without any Brahmin priest or Brahminical rituals. After Jotirao died on November 28, 1890, Savitribai became the chairperson of the ‘Samaj.’
Meanwhile, the Great Famine of 1875 saw the couple working tirelessly for the victims, distributing free food in various affected areas, and setting up 52 free food hostels in Maharashtra. Later, during the 1897 draught, Savitribai convinced the British government to take up relief work.
Savitribai was a prolific Marathi writer and poet. Her books include ‘Kavya Phule’ (1954) and ‘Bavan Kashi Subodh Ratnakar’ (1982).
Family & Personal Life :
- Savitribai and Jyotirao had no child of their own and adopted the son of a Brahmin widow. The child was named Yashawantrao. Yashawantrao, who served his area as a doctor, had a ‘Satyashodhak’ inter-caste marriage.
- After the worldwide Third Pandemic of the bubonic plague started appearing in the vicinity of Nalasopara in 1897, Savitribai and Yashawantrao started a clinic in Hadapsar, in the outskirts of Pune, to treat those infected with the plague. Savitribai contracted the disease while trying to save the son of Pandurang Babaji Gaekwad. She carried the boy on her back to the hospital after he got infected with the plague in the Mahar settlement, outside Mundhwa. She succumbed to the plague on March 10, 1897.
Legacy :
A memorial was created for her in 1983 by the ‘Pune City Corporation.’ On March 10, 1998, ‘India Post’ released a stamp in her honor. The ‘University of Pune’ was renamed the ‘Savitribai Phule Pune University’ in 2015.
She is considered an icon, especially for the Dalit Mang caste, and her name belongs to the league of noted social reformers such as Babasaheb Ambedkar and Annabhau Sathe. In 2018, a Kannada biopic was made on her.
COMMENTS